W tym artykule przyjrzymy się paradoksowi statku-tezurusa, doktrynie strumienia Heraklita i Argo Nelsona. Jeśli jesteś ciekawy, możesz również przeczytać mój poprzedni artykuł o protezie Furiosy zwisającej z burty Argo. W końcu uda nam się lepiej zrozumieć ten paradoks. Najpierw jednak przyjrzyjmy się definicji słowa „taki sam.”
Statek z tezaurusa Plutarcha
W Żywotach równoległych grecki biograf Plutarch bada podobieństwa i różnice między społeczeństwem rzymskim i greckim. W tamtych czasach cesarstwo rzymskie jeszcze nie powstało, a greckie miasta-państwa nie osiągnęły jeszcze statusu imperialnego. Plutarch interesował się ewolucją tych społeczeństw i był ciekaw różnic między nimi. Dobrym przykładem tego pytania jest jego Okręt Tezeusza czy pytania kartezjańskie Kartezjusza.
Mit kryjący się za tezaurusem Plutarcha ma wiele odpowiedników we współczesnej filozofii. Był to popularny temat w starożytności, a jego popularność przetrwała do czasów współczesnych. Oprócz mitów, także starożytni filozofowie greccy rozważali paradoks i próbowali go wyjaśnić. Jednym z przykładów jest Statek Tezeusza, grecki okręt, w którym wymieniono głowę i rączkę, ale który poza tym pozostał niezmieniony.
Filozofowie próbowali również zrozumieć paradoks, wykorzystując ideę tożsamości. Słynny eksperyment myślowy Plutarcha, Statek Tezeusza, doprowadził do wielu debat na temat tożsamości. Filozofowie pytali, jak ten sam statek może się reinkarnować i odradzać w innej wersji. Paradoks statku ma szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach, w tym w literaturze i nauce. Chociaż oryginalny statek może nie być tym samym, czym był w swoim poprzednim stanie, zainspirował on kilka interpretacji, które doprowadziły do odmiennych wniosków.
Doktryna strumienia Heraklita
W pierwszym wieku grecki filozof Heraklit przedstawił swoją teorię strumienia, która głosi, że wszystko zmienia się w tym samym czasie. Innymi słowy, nic nie jest statyczne i nic nie pozostaje takie samo na zawsze. Podobnie wszystko na tym świecie zmienia się w tym samym tempie, co Heraklit wyjaśnia na analogicznym przykładzie. Na przykład woda w rzece nie pozostaje w jednym położeniu, lecz nieustannie się zmienia.
Doktrynie płynności Heraklita przeciwstawiła się szkoła jońska, która uważała, że zmiana jest złudzeniem. W systemie Heraklita ogień reprezentuje życie, inteligencję i duszę, a wszystko na świecie jest wynikiem tej przemiany. Uważał on również, że wszechświat jest chaotyczną i nieprzewidywalną przestrzenią, tworząc w ten sposób iluzję istnienia wielu wymiarów. Koncepcja ta jest jednak sprzeczna ze współczesną nauką, a teoria Heraklita ma kilka wad.
Filozofia stojąca za doktryną strumienia Heraklita jest złożona i enigmatyczna. Choć zrozumienie filozoficznych koncepcji Heraklita może wydawać się trudne, jest to ważna część naszego rozumienia natury rzeczywistości. Powinniśmy zrozumieć koncepcję czasu i przestrzeni Heraklita, a także naturę świadomości i otaczającego nas świata. Co więcej, możliwe jest jednoczesne widzenie przeszłości i przyszłości.
Teoria fluksu Heraklita jest dość skrajna. Wszystko jest w ruchu, wszystko się zmienia, przeciwieństwa są takie same, a wszystko jest jednocześnie nie i jest. Jeśli mamy poprawnie zinterpretować tę teorię, to oznacza ona, że Heraklit neguje prawo niesprzeczności. Oprócz teorii Heraklita, możemy przyjrzeć się Platońskiemu opisowi doktryny strumienia.
Argo Nelsona
Paradoks Argo Nelsona można rozumieć na kilka sposobów. Po pierwsze, książka Nelsona przywołuje paradoks miłości, który często kojarzony jest z dziełem Rolanda Barthes’a o tym samym tytule. Barthes porównuje miłość do przerobienia statku Jasona, Argo, poprzez zastąpienie części marynarzami i zachowanie tej samej nazwy. Nelson natomiast zajmuje się tym, jak zmieniają się relacje i instytucje społeczne.
Filozoficzny eksperyment myślowy jest częstym motywem powieści Nelsona. Nelson przekonuje, że statek Argo jest metaforą ludzkiego doświadczenia. Jeśli płód zostanie poddany badaniom ultrasonograficznym, może zostać poczęty jako istota ludzka. W ten sposób powieść Nelsona można rozumieć jako próbę zrozumienia ludzkiego doświadczenia. Bohaterka Nelsona, Doreen, jest kobietą queer, która zachodzi w ciążę. Co więcej, powieść Nelson jest także próbą zbadania eksperymentów związanych z płcią. Nelson jest biologiczną matką i macochą dziecka Dodge’a.
Argonauci zdobyli w 2016 roku nagrodę National Book Critics Circle Award. Jako dzieło literackie trudno ją sklasyfikować. Jest to dzieło hybrydowe, łączące elementy poezji, fikcji, pamiętnika i krytyki, a także osobistego eseju. Nelson bada płeć, seksualność oraz relacje między matką a dzieckiem. W ten sposób powtarzalność gatunków w książce tworzy paradoks, który jeszcze bardziej utrudnia jej kategoryzację.
Inny paradoks w Argo Nelsona dotyczy kwestii heteronormatywności. Nelson pyta, dlaczego rodzina queer może być tak heteronormatywna, podczas gdy konserwatyści obawiają się, że doprowadzi ona do upadku cywilizacji. Ponadto Nelson wykorzystuje kwestię neutralności płciowej do zbadania relacji rodziny queer z konwencjonalnie represyjnymi strukturami. Nelson kwestionuje również rolę seksualności w społeczeństwie, wskazując na tożsamość queer.
Proteza Furiosy zwisająca z boku
Jako osoba po amputacji, często zastanawiałem się nad użyciem protezy ręki. W tym filmie Furiosa nosiła ramię z metalu i siatki. Wyglądało ono i działało tak samo, jak jej prawdziwe ramię, i było zaskakująco dokładnym odwzorowaniem. W końcu ramię nie rzucało się w oczy, dopóki nie zostało wyjęte z jej ciała. Możliwe jednak, że George Miller chciał w ten sposób zwrócić uwagę na niepełnosprawność Furiosy.
Ciężko powiedzieć, jaki jest faktyczny mechanizm działania protetycznego ramienia Furiosy. Ramię jest podobno oparte na systemie hydraulicznym, a jego elementy mechaniczne obejmują silnik, który jest miniaturowym silnikiem samolotu zabawkowego. Choć nie pokazano tego w filmie, jest to prawdopodobne wyjaśnienie dziwnego sposobu działania ramienia Furiosy.
Pomysł Heraklita o rzece, w której woda sama się odnawia
Pomysły Heraklita o rzece nie są pozbawione kontrowersji. Są one sprzeczne ze statycznym i niezmiennym światopoglądem Parmenidesa. Jednak mimo tego kontrastu stanowią dobry punkt wyjścia dla każdego, kto zajmuje się zmianą. Idea Heraklita o rzece jako zbiorniku wody została zaadaptowana przez wielu filozofów, w tym przez Fryderyka Nietzschego.
Pomysł Heraklita o „rzece, w której woda sama się uzupełnia” jest związany z jego koncepcją, że świat jest rzeką. Używa on rzeki jako przykładu, a Platon przypisuje to Heraklitowi. Sugeruje on, że pozostajemy tacy sami w przeciwieństwie do zmieniającego się otoczenia, co pozwala nam postrzegać siebie jako takich samych. Sugeruje również, że płynące środowisko rzeki można traktować jako metaforę naszego doświadczenia świata.
Pomysł Heraklita na „rzekę” jest związany z „rzeką odnawiającą się”. Ariusz Didymus i inni greccy filozofowie zakwestionowali to twierdzenie. Według greckiego filozofa nie ma takiej rzeki, która byłaby dwa razy taka sama. Dzieje się tak dlatego, że woda przemieszcza się z jednego miejsca do drugiego. Zbliża się do jednego miejsca i ustępuje w innym. Dlatego żadne dwa kroki w rzece nie są takie same.
Heraklit twierdzi, że świat jest wiecznie zmienny i zawsze ulega transformacji. Jest to przeciwieństwo starożytnego poglądu, że świat przechodzi przez cykle odrodzenia i zniszczenia. Heraklit wyjaśnia, że ogień jest najbardziej podstawowym rodzajem materii i zawsze przekształca się w nowe jej formy. Jako taki jest metaforą wiecznej zmiany.
