Czy nieśmiałość jest zaletą czy wadą? Jeśli tak, to w jaki sposób? Aby odpowiedzieć na to pytanie, omówimy definicje, teorię autoprezentacji i nieśmiałość sytuacyjną. Omówimy też strategie radzenia sobie z nieśmiałością i przekształcania jej w mocną stronę. Czy nieśmiałość jest cechą naturalną czy nabywa się ją w określonych przypadkach? Podejście holistyczne pomoże Ci jak najlepiej wykorzystać swoją nieśmiałość. W tym artykule wyjaśnimy przyczyny nieśmiałości jej zalety oraz wady.
Pozytywne i negatywne aspekty nieśmiałości – czym jest nieśmiałość?
Kontakt z innymi jest bardzo ważny. Istnieje wiele pozytywnych aspektów nieśmiałości. Ludzie nieśmiali są zazwyczaj mniej plotkarscy i nie chwalą się swoimi osiągnięciami. Osoby nieśmiałe są mniej skłonne do podejmowania ryzyka i mają mniej przyjaciół, ale te przyjaźnie, które mają, są bardziej wartościowe. Osoby nieśmiałe są też bardziej ostrożne i nie podejmują pochopnych decyzji. Z tego powodu są dobrymi słuchaczami. Osoby nieśmiałe nie mają też tak wielu negatywnych cech jak inni
Bycie nieśmiałym sprawia, że ludzie są bardziej introspekcyjni, ale może to mieć też pozytywne skutki uboczne. Dzięki niej ludzie uświadamiają sobie, do czego są zdolni. Nieśmiałość może prowadzić do negatywnego myślenia o sobie, ale jeśli jest wykorzystywana we właściwych celach, może być świetnym sposobem na lepsze poznanie siebie i wyznaczenie celów na przyszłość. Dzięki poznaniu własnej wartości można ćwiczyć postrzeganie swej pewności siebie i przełamywać się poprzez wyrażanie własnego zdania. Niestety zdarza się, że nieśmiałość może sprawić, że grupa osób osoby cierpiących na zaburzenia lęku społecznego, poczuje się gorsza od innych.
Jedną z pozytywnych cech nieśmiałości jest to, że może ona pomóc w unikaniu sytuacji społecznych. Osoby nieśmiałe mogą nie mieć wystarczającej pewności siebie, by zaprosić kogoś na randkę, co może prowadzić do samotności. Podobnie, osoby nieśmiałe mogą mieć trudności z uczestniczeniem w imprezach i wydarzeniach towarzyskich, co może utrudnić znalezienie pracy i nawiązanie kontaktów ze współpracownikami. Pozytywne aspekty nieśmiałości są często pomijane.
Jeśli chodzi o różnice kulturowe, Azjaci są znacznie bardziej skłonni do nieśmiałości niż Amerykanie. W rzeczywistości Azjaci są bardziej samokrytyczni niż Amerykanie. Wynika to z faktu, że ich kultury są bardziej kolektywistyczne niż kultury zachodnie. Nie oznacza to jednak, że Azjaci nie są nieśmiali. Pozytywne strony nieśmiałości to zmniejszenie lęku społecznego, podniesienie poczucia własnej wartości i stworzenie bardziej otwartego środowiska, dzięki czemu nawiązywanie kontaktów z obcymi osobami może okazać się dużo łatwiejsze.
Teoria autoprezentacji
Teoria autoprezentacji nieśmiałości określa szereg czynników, które mają kluczowe znaczenie dla sukcesu społecznego danej osoby. Teoria ta jest bardziej rozpowszechniona w kulturach azjatyckich, gdzie ludzie często spotykają się z większym stopniem samokrytycyzmu. Czynniki te mogą przyczynić się do większej niechęci jednostki do interakcji społecznych, zwłaszcza w bardziej tradycyjnych środowiskach. W kulturze azjatyckiej ludzie są w dużej mierze ograniczeni do małych skupisk i nie czują się tak komfortowo, gdy inni ich obserwują. Dlatego wystąpienia publiczne z dużą dozą prawdopodobieństwa wiążą się z paraliżującym strachem przed ciągłym ocenianiem.
Jednym z głównych problemów teorii jednostki jest sposób prezentowania inteligencji innym. Ludzi nie da się przekonać samymi słowami; trzeba przedstawić im namacalne dowody. Osoby nieśmiałe mogą mieć trudności z przedstawieniem siebie jako ekstrawertycznych, kompetentnych lub doświadczonych. Jeśli jednak zastosują teorię inkrementalną, mogą być w stanie przezwyciężyć swoją nieśmiałość i zyskać większą akceptację społeczną. Na przykład, jeśli osoby nieśmiałe popierały teorię inkrementalną, były bardziej skłonne do angażowania się w sytuacje społeczne, które były dla nich trudniejsze.
Przeciwieństwem poczucia komfortu w towarzystwie innych jest nieśmiałość. Nieśmiałość oznacza, że dana osoba waha się, zanim coś powie lub zrobi. Nieśmiałość często pojawia się, gdy osoba jest stawiana w nieznanych sytuacjach. Dzieje się tak dlatego, że ludzie czują się bardziej nieśmiali, kiedy nie mają pewności co do innych ludzi i nie wiedzą, jak się zachować. I odwrotnie, kiedy ludzie znajdują się w znanych sobie sytuacjach, czują się pewni siebie, skłonni do konwersacji, a nawet wykazują zachowania, które uznalibyśmy za przebojowe.
Mimo ograniczeń komunikacji niewerbalnej należy pamiętać, że uczniowie nieśmiali mogą interpretować zachowania niewerbalne jako odrzucenie. Nieśmiałość może utrudniać życie. Jeśli jesteś osobą nieśmiałą, wiesz, jak trudne są na przykład zadania w parach. Nieśmiali uczniowie mogą mieć problemy ze współpracą z innymi uczniami, ponieważ nie wiedzą, co powiedzieć. Bierze się to z lęku przed wyśmianiem. Zwłaszcza przed nieznajomymi. Może to utrudniać efektywną współpracę. Aby przezwyciężyć ten problem, nieśmiali uczniowie powinni wcześniej pomyśleć, o czym będą mówić oraz zacząć docenić siebie, poświęcić czas, by skoncentrować się na swoich zaletach oraz na potencjalnych zaletach wynikających z kontaktu z ludźmi.
Genetyka
Niektórzy badacze sugerują, że gen 5-HTTLPR może odgrywać rolę w określaniu prawdopodobieństwa wystąpienia nieśmiałości. Gen ten może być również powiązany z fobią społeczną, zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, a nawet agresją. Wciąż jednak pozostaje wiele problemów związanych z badaniem nieśmiałości, w tym niejasności w definiowaniu fenotypu i powiązania genetyki z psychologią. Oto kilka możliwych odpowiedzi na pytanie: „Czy nieśmiałość jest dziedziczna?”
Badania przeprowadzone przez Jerome’a Kagana, Nathana Foxa i Davida Pereza-Edgara na Uniwersytecie Maryland w latach 80. i 90. sugerowały, że niektórzy ludzie są bardziej nieśmiali niż inni. Teoria ta nie została jednak jeszcze udowodniona i wymaga dalszych badań. Badania nad dziećmi były szczególnie ważne, ponieważ ujawniły najwcześniejsze oznaki zachowań behawioralnych. Niektóre osoby wykazywały zahamowania społeczne jeszcze przed pierwszymi urodzinami. Co więcej, genetyka i czynniki środowiskowe również mogą odgrywać rolę w determinowaniu nieśmiałości.
W miarę jak dzieci dorastają, ich typy osobowości zmieniają się, a najbardziej skrajne cechy stają się mniej wyraźne. Jednak tendencja do internalizacji problemów pozostaje. Osoby nieśmiałe mają tendencję do uwewnętrzniania swoich problemów, co może prowadzić do zaburzeń takich jak depresja i lęk. Cechę tę można nabyć także w inny sposób. Dlatego genetyka nieśmiałości jest ważna, ale nie powinna być jedynym czynnikiem pozwalającym zrozumieć nieśmiałość. Cecha ta wpływa na wszystkie aspekty życia człowieka. Nie wolno bagatelizować pierwszych oznak nieśmiałości, mówiąc, że kiedyś dziecko na pewno z tego wyrośnie.
Oprócz czynników środowiskowych i genetycznych, długość dnia w czasie ciąży może również odgrywać rolę w występowaniu nieśmiałości. Długoterminowe dane z określonych szerokości geograficznych wykazały, że długość dnia w czasie ciąży była istotnie związana z ryzykiem zaklasyfikowania do grupy nieśmiałych. Gdyby długość dnia była krótsza, prawdopodobieństwo stania się nieśmiałym wzrosłoby 1,52 razy. Wyniki te są w dużej mierze niespójne. Dopiero okaże się, czy wyniki te utrzymają się w rzeczywistości.
Nieśmiałość sytuacyjna
Bycie nieśmiałym może być zaletą lub wadą w zależności od okoliczności. Jeśli jesteś nieśmiały, możesz przegapić ekscytujące doświadczenia i interakcje społeczne lub nie być w stanie podejść do kogoś, kto Ci się podoba. Wiele badań pokazuje, że nieśmiałe dzieci mają słabsze umiejętności społeczne i bardziej niechętną postawę, a także są często ignorowane przez rówieśników. Na szczęście istnieją sposoby na pokonanie tej naturalnej skłonności do nieśmiałości. Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci wybrnąć z niekomfortowych sytuacji.
Wczesne leczenie nieśmiałości może pomóc podopiecznemu rozwinąć umiejętności radzenia sobie z problemami oraz zmniejszyć lęk i niepewność siebie. Plan leczenia powinien podkreślać znaczenie tworzenia udanych sytuacji społecznych i budowania hierarchii od bezpiecznych do ryzykownych. Powinien także zachęcać osobę nieśmiałą do pomagania innym, ponieważ pomaga jej to wyrwać się z pasywnego egocentryzmu. Celem jest rozwijanie samoświadomości i pewności siebie w życiu społecznym. W tym wypadku najlepiej udać się do specjalisty, który pomoże zwiększyć pacjentowi wiarę w siebie i swoje możliwości.
Osoby nieśmiałe muszą ponadto unikać nadmiernego myślenia o sytuacjach stresowych. Muszą powstrzymać się od przesadnego reagowania i zaprzątania sobie głowy hipotetycznymi problemami. Osoby te są również bardzo skuteczne w podejmowaniu decyzji, ponieważ z natury są analityczne. Umiejętność unikania przesadnych reakcji i działania w poczuciu równowagi pozwala im podejmować ryzyko. W skrajnych przypadkach nieśmiałości konieczna może być jednak pomoc specjalisty. Oprócz ubogiego życia towarzyskiego, skrajna nieśmiałość może utrudniać rozwój osoby i jej udział w satysfakcjonujących zajęciach. W ciężkich przypadkach może powodować problemy fizyczne i obniżenie poczucia własnej wartości.
Chociaż fizjologiczna predyspozycja do hamowania nie prowadzi do nieśmiałości, może się ona pogłębiać w wyniku narażenia na bodźce środowiskowe, takie jak niepewne przywiązanie i częsta krytyka. Kontrola psychologiczna sprawowana przez rodziców w okresie rozwoju dziecka ma również zasadnicze znaczenie dla jego zdrowia. Dzieci nieśmiałe częściej nie mówią dorosłym o drażliwych problemach, takich jak traumatyczne przeżycia, co może prowadzić do depresji i innych komplikacji zdrowotnych. Przewlekła nieśmiałość może nawet prowadzić do chronicznej samotności, a w konsekwencji do przewlekłej choroby.
Terapia Mority
W Japonii od wielu lat z powodzeniem stosuje się terapię Mority w celu przezwyciężenia trudności społecznych i psychologicznych. Opiera się ona na wiedzy opartej na doświadczeniu i nawiązuje do teorii innych japońskich myślicieli. Oryginalna wersja japońska została opublikowana w 1928 roku, a tłumaczenie na język angielski przygotował Akihisa Kondo, praktyk klasycznej terapii Mority, zen i psychoanalizy. Peg LeVine, starszy wykładowca na Wydziale Medycyny Psychologicznej Uniwersytetu Monash, jest jedyną osobą anglojęzyczną, która przetłumaczyła tę książkę.
Skuteczność terapii Mority jest nadal niejasna, a wstępne dowody opierają się na studiach przypadków przeprowadzonych w Japonii. Jednak w niedawnym przeglądzie narracyjnym 49 badań nad Terapią Mority stwierdzono, że jest ona skuteczna w przypadku różnych problemów. Konieczne są dalsze badania w celu standaryzacji procesu i zbadania skuteczności Terapii Mority w kontrolowanych badaniach. Do terapii powinno kwalifikować się szersze grono osób. W badaniu zostanie również sprawdzony wpływ tej terapii na osoby z zaburzeniami lęku społecznego.
Podczas terapii terapeuta uczy pacjenta akceptować jego zmienne myśli i uczucia. Pacjent uczy się, jak osadzać swoje zachowanie w rzeczywistości i podejmować odpowiednie działania. W terapii Mority miarą wyleczenia nie jest zmniejszenie dyskomfortu czy osiągnięcie idealnego stanu uczuć. Zamiast tego, wyleczenie jest definiowane przez celowe działania, umożliwiające osobie prowadzenie celowego i znaczącego życia.
Pomimo że technika Mority jest bardzo skuteczną metodą leczenia, jej skuteczność w redukowaniu lęku społecznego jest nieznana. Ponieważ opiera się ona na zasadzie, że wszystkie emocje są normalne i potrzebne, osoby z lękiem społecznym odnoszą z niej największe korzyści. W tej terapii pacjent uczy się akceptować negatywne emocje i rozpoznawać ich znaczenie dla siebie. Dzięki temu są w stanie poradzić sobie z tymi uczuciami, zamiast im zaprzeczać.
Pamiętaj, że w razie czego psycholog może ci pomóc. Skuteczna bywa również psychoterapia, szczególnie w sytuacji, gdy musimy przezwyciężyć nasz lęk przed ludźmi.
